Het gaat met regelmaat niet goed met mijn kind op school. Hij zit in groep 6 en laat dikwijls dwars en opstandig gedrag zien en is soms onbereikbaar voor de juf en meester. Hij was nooit een volgzame leerling, maar dit jaar heeft het de climax bereikt. Ik heb hem al meerdere keren van school moeten ophalen omdat het niet goed ging. Er zijn daardoor het afgelopen jaar verschillende labels zijn kant op gegooid, zoals ASS (autisme spectrum stoornis) of ADHD. Maar uiteindelijk blijkt het na onderzoek “gewoon” te gaan om hoogbegaafdheid en lijkt regulier onderwijs niet geschikt voor hem. Maar stop nu niet met lezen, want ook als je kind niet hoogbegaafd is, is dit artikel relevant wanneer het niet lekker loopt op school met je kind. Daar kom ik zo op. Eerst nog even waarom ik de hoogbegaafdheid aanstip, want ik zie een verband.
Al tijden verdiep ik me in hoogbegaafdheid, want het vermoeden was er bij ons ouders al veel eerder. Door wat ik zie bij mijn kind en alles wat ik gelezen heb, ben ik tot een inzicht gekomen. Over de opvoeding. Over het schoolsysteem. En nog zoveel meer. Ik geloof dat hoogbegaafde kinderen die worstelen met school een soort kanaries in een kolenmijn zijn. Ze slaan alarm voor niet passend onderwijs voor ALLE kinderen.
Wanneer school stress veroorzaakt
Onderwijs is ingericht op het gemiddelde kind. Een hoogbegaafd kind zit verder van dat gemiddelde af dus dat het onderwijs niet goed aansluit is dat bij hen veel duidelijker. Doordat het vaak ook nog eens heel gevoelige autonome en intense kinderen zijn met een sterk rechtvaardigheidsgevoel uit zich dit nog al eens in gedragsproblemen in de klas. Want mijn kind is niet de enige die dit gedrag vertoont. Veel hoogbegaafde kinderen krijgen misdiagnoses als ASS, ADHD of ODD. Als je niet lekker in je vel zit op school, veroorzaakt dat stress. Wat zich kan uiten in negatieve aandacht vragen, niet mee doen met de lessen, weglopen, koppig gedrag, afsluiten voor de leerkracht en als het echt op de spits gedreven is worden ze ook nog wel eens fysiek en explosief. Onderpresteren is vaak een gevolg. Wat wordt gezien als gedragsproblemen zijn, dus eigenlijk uitingen van niet goed in je vel zitten door een onjuiste benadering.
De oplossing die voor hoogbegaafde kinderen wordt gezien is maatwerk. Bijvoorbeeld in de vorm van een persoonlijk leerplan dat uitgaat van de (leer)behoeftes van je kind. Om het kind zo de gelegenheid te bieden te leren waar hij of zij aan toe zijn.
Elk kind is een genie
Maar is dit niet voor elk kind nodig? Welk kind is nou gemiddeld? Elk kind heeft unieke eigenschappen en talenten waarvan er veel niet ontdekt worden en al helemaal niet tot wasdom kunnen komen door het huidige onderwijsysteem. Voor de kinderen zelf een groot tekort. Maar ook als maatschappij. Wat missen we aan nieuwe inzichten, vaardigheden en talenten doordat we het verborgen potentieel niet zien en niet tot bloei laten komen?
Scholen zijn voornamelijk gericht op het op automatiseren en het uit je hoofd leren van feiten. Het echt gebruiken van je verstand en het tot wasdom laten komen van je talenten is niet het doel.
Dit citaat van Einstein vat het zo goed samen:
“Iedereen is een genie. Maar als een vis wordt beoordeeld op zijn vaardigheid om in bomen te klimmen, zal hij zichzelf zijn hele leven als een mislukkeling beschouwen.”
Daarnaast worden autonomie en eigengereid gedrag niet (echt) gewaardeerd. Meegaand en volgzaam gedrag is het streven en wordt juist beloond. Zoveel mogelijk passen in een door anderen opgelegd stramien lijkt het streven.
>> Tip: Lees hier “Kans is groot dat je een creatief genie bent, maar dit bent vergeten”
Zelfleiderschap is aangeboren, maar zijn we kwijt geraakt
Aan de andere kant zijn volwassenen tegenwoordig in grote getalen bezig met zelfontwikkeling en persoonlijk leiderschap. Met als doel je hart volgen en zin geven aan je leven. Want hoe dat moet, weten we eigenlijk niet meer zo goed.
Een definitie die ik online vond van persoonlijk leiderschap is deze:
“Zelfleiderschap is de regie in eigen hand nemen. Om vanuit je eigen verlangens, dromen en kernwaarden (dat wat je echt belangrijk vindt) sturing te geven aan jouw eigen leven. Hierbij spelen jouw behoeften een belangrijke rol en spreek deze ook uit.”
En dan denk ik; kleine kinderen beschikken al over zelfleiderschap. Als je ze hun gang laat gaan, dan gaan ze hun hart achterna en doen ze alleen de dingen waar ze blij van worden. Ze weten nog heel goed wat hun behoeftes zijn en kunnen ook heel goed hun grenzen aangeven. Ze hebben een enorme behoefte om nieuwe dingen te leren. En ze gebruiken ook elke ervaring om van te leren. Het zit dus van nature al in ons, maar op een gegeven moment raken we dit kwijt. We leren juist om ons aan te passen en dingen te volgen die een ander belangrijk voor ons acht. Zo word je als kind eigenlijk van je pad geduwd.
Ik realiseer me en zie ook dat heel veel leerkrachten zich met hart en ziel inzetten om het beste uit onze kinderen te halen. Maar in the end vraagt de cito toets (of een variant daarop) en de overgang naar het voorgezet onderwijs met name om het kunnen reproduceren van kennis.
Toetsen zijn leidend geworden op de meeste basisscholen, wat in veel gevallen tot faalangst leidt. Het is zelfs zo dat het al gebruikelijk is om bijles te krijgen op de basisschool om te leren hoe je een toets maakt. Het gaat dan al lang niet meer om jouw persoonlijk talent. Dat kun je hier helemaal niet mee laten zien en ontplooien. Dat is iets voor een bijvak en als je pech ook dat niet eens. Het resultaat? Nog meer faalangst.
Geïnspireerd door Billie Eilish
Ik zag laatst een documentaire over Billie Eilish. Waarin ik heel erg getriggerd werd door iets in haar opvoeding.
Even voor als je onder een steen hebt gelegen…:) Billie Eilish is een van de grootste popsterren van het moment. Ze wordt dit jaar 20, maar timmert al 5 jaar met succes aan de weg als muziekartiest. Samen met haar broer Finneas O’Connell heeft ze verschillende hits geschreven. Ze staat op de grootste muziekfestivals wereldwijd. En heeft al 7 grammy’s gewonnen, de grootste muziekprijs die er bestaat.
Wat haar zo bijzonder maakt, is dat ze zo eigen is. Ze volgt haar eigen visie en haar eigen geluid. In de documentaire zag ik dat ze naast een talent voor zingen en performen al op 16 jarige leeftijd de artdirection deed van eigen videoclips. Tot in detail had ze ze uitgedacht en vormgegeven. en op haar 17/18de regiseerde ze zelfs een eigen videoclip. Hoe bijzonder voor een meisje van die leeftijd in zo’n industrie. Ze laat zich niet leiden door anderen in hier in. Ze heeft echt haar eigen visie.
En wat ik nou zo interessant vindt; Billie Eilish is nooit naar school geweest. Ze heeft home-schooling gehad van haar ouders (die zelf muzikanten en artiesten zijn). Ze benoemt ook in de docu dat haar ouders haar altijd gesteund hebben in haar keuzes en altijd het vertrouwen hebben gegeven dat ze kon experimenteren en uitproberen. Haar talentontwikkeling heeft zo alle ruimte gekregen. Door haar opvoeding en deze vorm van onderwijs is zelfverzekerd geworden in haar eigen kunnen en heeft ze veel vertrouwen in haar eigen inzichten en ideeën.
Kinderen raken op school hun zelfleiderschap kwijt
En dan nu een linkje naar de school van mijn eigen kinderen. Het is een school volgens een nieuw concept waarbij ze kinderen willen stimuleren meer voor zichzelf te denken. Toen mijn zoon in groep 5 zat, vertelde de juf dat veel kinderen een echt vrije associatieve opdracht heel lastig vonden. Veel kinderen zochten toch bevestiging of goedkeuring bij haar op zoek naar een richting waarop ze mochten denken. Al deze kinderen waren in groep 4 ingestroomd op deze school en kwamen van meer reguliere scholen en hadden dus van groep 1 t/m groep 3 geleerd dat er op school toch een soort vooropgezet doel is waar je naar dient te streven. Op zo’n jonge leeftijd was dat vrije associatieve er al uit. (In de context van leren op school dan. Ik geloof dat ze dit in spelvorm nog wel hebben.) Ik schrok daar best wel van. Want die houding wordt alleen maar verder versterkt op de middelbare school, bij een vervolgopleiding en daarna op je werk.
Hoeveel Billie Eilishes worden er in de kiem gesmoord vraag ik me hierdoor af?
Zij is natuurlijk een extreem en heel zichtbaar voorbeeld. Maar wat nu als je minder concrete talenten hebt dan zingen en performen? Ik noem maar; het aanvoelen van mensen, het verzorgen van dieren, werken in de natuur, filosoferen, electrotechniek. Daar kom je nu ook helemaal niet (makkelijk) achter, want je moet het curriculum volgen waar de nadruk ligt op herhaling en het leren van feiten.
Onderzoeken, uitproberen en echt je verstand leren gebruiken wordt niet gestimuleerd. Terwijl willen we de problemen van onze tijd het hoofd kunnen bieden dan hebben we een andere manier van kijken nodig, dan moeten we niet door willen gaan op oude voet, maar juist andere manieren van denken stimuleren en ondersteunen.
De zin van het leven is ontdekken wat jouw talent is
Als laatste wil ik een fantastische quote van Pablo Picasso met je delen. Hij zei:
“De zin van het leven is ontdekken wat jouw talent is. En het doel van het leven is dit te delen met de wereld.”
Laat dit eens goed tot je doordringen en die talenten vooral ook heel breed zien. Niet alleen op artistiek gebied maar op alle vlakken in het leven. Als we dit als uitgangspunt zouden nemen in het leven, in het opvoeden en onderwijzen van onze kinderen. Als kind ben je van nature al dichtbij jezelf. Wat nou als we dit nooit ontleren en onze talenten van jongs af aan kunnen ontwikkelen en benutten. Hoeveel minder onzekerheid, hoeveel minder frustratie, hoeveel minder ADHD en ASS diagnoses en hoeveel minder burn-outs zou dit opleveren. En hoeveel meer mooie nieuwe ideeën, hoeveel meer gelukkige mensen en wat een mooiere wereld zou dit teweegbrengen
